Strona głowna
Układ pokrywający
Układ szkieletowy
Układ mięśniowy
Układ nerwowy
Układ rozrodczy
Układ krążenia
Układ hormonalny
Układ oddechowy
Układ limfatyczny
Układ pokarmowy
Układ wydalniczy
Układ czuciowy
Układ hormonalny, czyli dokrewny, tworzą gruczoły dokrewne. Nazywa się je tak, ponieważ produkowane przez nie hormony są wydzielane do krwi. Układ hormonalny wpływa na funkcjonowanie całego organizmu, a jego działanie nie podlega naszej woli. Gruczoły dokrewne są gruczołami wewnątrzwydzielniczymi. Hormony krążą we krwi po całym organizmie. Do właściwych komórek docierają dzięki receptorom, czyli specjalnym cząsteczkom na powierzchni komórek. Receptory te są jak zamki, do których pasuje tylko jeden rodzaj klucza- hormon.
Hormony to związki chemiczne wytwarzane w gruczołach dokrewnych, które regulują pracę wszystkich narządów. Dostosowują tempo pracy tych narządów do aktualnych potrzeb organizmu. Tym samym umożliwiają utrzymanie stałych warunków środowiska wewnętrznego. Hormony występują we krwi w bardzo małej ilości, ale nawet niewielka zmiana stężenia któregoś z nich ma ogromny wpływ na organizm. Hormony działają w sposób swoisty. Oznacza to, że pojedynczy hormon oddziaływuje na pracę tylko niektórych narządów organizmu. Na przykład jeden z hormonów przysadki oddziaływuje tylko na tarczycę. Przy czym na funkcjonowanie jednego narządu może wpływać kilka różnych hormonów.
dalszy rozrost błony śluzowej macicy |
||
rozrost błony śluzowej macicy |
||
W liczbach:
- Największym gruczołem dokrewnym jest trzustka. Waży ona do 120g i ma do 14 cm długości.
- Szyszynka waży zaledwie jedną czwartą grama
- Tarczyza waży 30-60g, a nadnercza 10-20g. Ciężar przysadki to około 0,5g.
Nasz organizm wydziela wiele hormonów w rytmie dobowym. Tym terminem określa się cykliczne zmiany zachodzace w ciągu doby w funkcjonowaniu ciała. Rytm dobowy powoduje, że codziennie o stałych porach chce nam się jeść i spać. Na przykład u dorosłego człowieka około szóstej rano podnosi się poziom hormonów nadnerczy, co sprawia, że podnosi się tempo przemiany materii i jesteśmy w stanie podejmować pierwsze czynności po przebudzeniu.
W pobliży przysadki znajduje się niewielki gruczoł zwany szyszynką. Wydziela on melatoninę- ilość tego hormonu wzrasta w nocy, co sprawia, że stajemy się senni. Niedobór tego hormonu może być przyczyną bezsenności.
Każdy hormon wywołuje tylko jeden rodzaj reakcji, na przykład przyspiesza zachodzący proces. Niektóre czynności życiowe regulują dwa hormony, które oddziaływują przeciwstawnie- antagonistycznie. Oznacza to, że wywołują reakcję odwrotną niż drugi z nich. Przykładem antagonistycznego działania hormonów są insulina i glukagon- związki wytwarzane przez trzustkę. Odpowiadają one za utrzymanie właściwego poziomu glukozy we krwi.